حس نیت در مباحث حقوقی

موضوع : حسن نیت در مسائل حقوقی

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده ی پرینت می باشد

مقدمه
از يك ديدگاه كلي مي توان گفت كه «حسن نيت» به دو طريق و شيوه درقرار دادها كاربرد دارد. به عبارت ديگر حسن نيت درقرار دادها در دو چهره متفاوت ظاهر شده و مورد توجه قانوگذار و حقوقدانان قرار مي گيرد. غالباً حسن نيت درقراردادها به عنوان يك الزام و تكليف براي طرفين قرارداد و از اين حيث مورد بررسي قرار مي‌گيرد. چهره ديگر حسين نيت آن است كه حسن نيت يكي از طرفين قرارداد و عامل جلب حمايت قانونگذار از او مي گردد. دراين چهره معمولاً حسن نيت در ميزان مسؤوليت مؤثر بوده و قانونگذار مسؤوليت كمتري براي فرد با حسن نيت به نسبت شخصي كه فاقد حسن نيت است، مقرر مي‌كند. ما اين دو جنبه چهره حسن نيت را به ترتيب به عنوان حسن نيت در چهره الزامي و تكليفي و حسن نيت درچهره حمايتي نام گذاشته ايم.
اصل حسن نيت درقراردادها، اصلي است كه در نظام حقوقي ايران و درميان حقوقدانان مورد توجه و عنايت كافي قرار نگرفته است. البته در سالهاي اخير شاهد توجه بيشتري هم در جامعه حقوقي و هم از سوي قانوگذار به آن هستيم. اگر چه بايد به اين نكته توجه كنيم كه هرچند حسن نيت به عنوان يك اصل كلي كه رعايت آن در قراردادها ضرروي است و به عبارت بهتر اصلي كه بايد در قواعد عمومي قراردادها مورد توجه قرار گيرد، مورد بحث قرار نگرفته و از اين عنوان بسيار به ندرت در منابع حقوقي و قوانين استفاده شده است، اما جوهره اين مفهوم به دفعات و به شيوه هاي مختلف در كتب فقهي، حقوقي و نيز در قوانين مورد عنايت بوده است، بويژه اينكه دربسياري از موارد قانونگذار احكامي وضع نموده است كه مي توان زير بنا و مبناي اصلي يا يكي از مباني اصلي آن احكام را حسن نيت دانست (براي نمونه رجوع شود به مواد، 69، 263، 325، 391، 438ق.م مواد 337، 349، 370 ، 391، 426، 490 و 500 ق.ت)
 گام نخستين براي آشنايي با كاربرد حسن نيت درقراردادها، تعريف و شناخت مفهوم حسن نيت است. 
اولين و اساسي ترين گام براي شناخت يک مفهوم و در قلمرو حقوق براي شناخت يک اصل حقوقي، ارائه تعريفي از آن است. اين مطلب در مورد حسن نيت که به عقيده برخي تعريف شدني نيست و نمي توان آن را در قالب يک  تعريف آورد و مطابق عقيده اي ديگر ارائه يک تعريف مشخص از آن، کار درستي نيست، اهميت بيشتري مي يابد. از سوي ديگر به لحاظ معنا و محتواي حسن نيت، در برخورد با بسياري از اصول و نهادهاي حقوقي در مي يابيم که محتوا و معناي اين اصول و نهادها بسيار نزديک با اصل کلي حسن نيت است و براي شناخت کامل اين اصل ناگزير از توجه به اين اصول و نهادها هستيم. همچنين براي شناخت معنا و کاربرد اين اصل و نيز آشنايي با سير تاريخي آن، بررسي تاريخچه حسن نيت بطور اجمال، ضروري مي نمايد. از گذشته تا کنون نسبت به پذيرش اين اصل ايرادها و انتقادهايي مطرح شده و در مقابل نيز پاسخهايي به اين ايرادها داده شده و از پذيرش آن دفاع شده است. اما هر گاه اين اصل در حقوق قراردادها پذيرفته شود موضوع بعدي که براي شناخت آن و کاربرد آن بايد مورد بررسي قرار گيرد آن است که در عمل چگونه مي توان ا حراز کرد که يک طرف قرارداد داراي حسن نيت بوده است يا خير. آيا بايد به انگيزه و جنبه هاي دروني و نيت واقعي او توجه کرد يا ملاکهاي عيني و خارجي در اين زمينه وجود دارد و بايد بکار گرفته شود. آخرين بحث کلي در مباحث شناختي و نظري در مورد حسن نيت آن است که حسن نيت در قراردادها داراي دو چهره است. در چهره اول طرفين ملزم به رعايت اين اصل و به تعبير ديگر رعايت صداقت، درستي و... و خودداري از فريب، خدعه و... هستند و از حسن نيت در چهره دوم مواردي را در نظر داريم که يک طرف قرارداد از روي حسن نيت و با نداشتن آگاهي از يک واقعيت، اقدامي کند و قانونگذار به اين جهت او را به طريقي مورد حمايت قرار مي دهد.
 
فهرست مطالب

مقدمه    1

مبحث اول: تعريف حسن نيت    4

الف: تعريف «مثبت» از حسن نيت    5

1- پاي بندي به قول و تعهد:    6

2- اجتناب از حيله و عدم رعايت انصاف:    6

3- حسن نيت به معناي انجام کليه اموري    7

ب: تعريف «منفي» براي شناخت حسن نيت    14

مبحث دوم: بررسي اصطلاحات و نهادهاي حقوقي مرتبط با حسن نيت    16

1-معامله منصفانه:    16

2- «اصل افشاء»:    18

3- منع توسل به حق پس از تعهد به عدم اعمال آن:    19

4- اظهار (توصيف) خلاف واقع    22

5- سوء استفاده از حق:    24

6- حسن نيت و انصاف:    27